भारतीय सशस्त्र बलांनी 6-7 मे 2025 च्या रात्री ‘ऑपरेशन सिंदूर’ अंतर्गत पाकिस्तान आणि पाकिस्तान-अधिकृत कश्मीर (PoK) मध्ये 9 आतंकी ठिकान्यांवर हल्ले केले. या ऑपरेशनने देशभरात मोठी खळबळ माजवली, पण त्यानंतर ‘ऑपरेशन सिंदूर’ हे नाव ट्रेडमार्क करण्याच्या मुकेश अंबानी यांच्या रिलायन्स इंडस्ट्रीजच्या प्रयत्नांमुळे एक नवीन वाद निर्माण झाला. मात्र, जनतेच्या तीव्र विरोधानंतर अंबानींनी या ट्रेडमार्क अर्जातून माघार घेतल्याची माहिती समोर आली आहे.
ट्रेडमार्क वादाची पार्श्वभूमी-
‘ऑपरेशन सिंदूर’ हे नाव भारतीय सशस्त्र बलांनी पहलगाम (22 एप्रिल 2025) येथील दहशतवादी हल्ल्याचा बदला घेण्यासाठी केलेल्या कारवाईसाठी निवडले होते. या हल्ल्यात 26 नागरिक ठार झाले होते, त्यापैकी बहुतांश हिंदू पर्यटक होते. या ऑपरेशनचे नाव ‘सिंदूर’ असे ठेवण्यामागे पहलगाम हल्ल्यातील विधवांच्या दुखाला श्रद्धांजली देण्याचा हेतू होता, कारण दहशतवाद्यांनी हिंदू पुरुषांना लक्ष्य केले होते, ज्यामुळे अनेक महिलांचे सुहाग उजाडले गेले होते.
या ऑपरेशन अंतर्गत भारतीय वायुसेनेने SCALP क्रूझ मिसाइल्स आणि AASM हैमर बम्ससह राफेल विमानांचा वापर करून लश्कर-ए-तैयबा, जैश-ए-मोहम्मद आणि हिजबुल मुजाहिदीनच्या ठिकाणांना उद्ध्वस्त केले.
मात्र, ऑपरेशन सिंदूरच्या यशानंतर अवघ्या काही तासांतच मुकेश अंबानी यांच्या रिलायन्स इंडस्ट्रीजने ‘ऑपरेशन सिंदूर’ या नावाचा ट्रेडमार्क नोंदणीसाठी अर्ज केल्याची बातमी समोर आली. यामुळे देशभरात संतापाची लाट उसळली.
X वरील अनेक पोस्ट्समध्ये लोकांनी रिलायन्सवर टीका केली आणि असा दावा केला की, जवानांचे बलिदान आणि देशाच्या संकटाचा वापर व्यावसायिक फायद्यासाठी करणे संवेदनाहीन आहे. काहींनी तर रिलायन्सवर ‘लाशांवरून नफा कमावण्याचा’ आरोप केला, तर काहींनी याला ‘राष्ट्रभक्तीचा नवा रंग’ असे संबोधून व्यंगात्मक टीका केली.
जनतेचा विरोध आणि रिलायन्सची माघार
X वरून मिळालेल्या माहितीनुसार, रिलायन्स इंडस्ट्रीजसह इतर काही कंपन्यांनी देखील ‘ऑपरेशन सिंदूर’ या नावाचा ट्रेडमार्क नोंदणीसाठी अर्ज केला होता. या अर्जामागे कदाचित भविष्यात या नावाचा वापर चित्रपट, मालिका किंवा इतर व्यावसायिक उपक्रमांसाठी करण्याचा हेतू असावा, असा अंदाज व्यक्त करण्यात आला. परंतु, देशातील तणावपूर्ण वातावरणात आणि पहलगाम हल्ल्यातील पीडितांच्या भावनांचा विचार करता, या कृतीला जनतेने संवेदनाहीन आणि नफेखोरपणाचे प्रतीक मानले.
या वादामुळे रिलायन्सवर प्रचंड दबाव आला. लोकांनी रिलायन्सवर टीका करताना म्हटले की, जेव्हा देश युद्धसदृश परिस्थितीतून जात आहे, जवान रक्त सांडत आहेत आणि अनेक कुटुंबांचे जीवन उद्ध्वस्त झाले आहे, तेव्हा अशा वेळी व्यावसायिक फायद्यासाठी ‘ऑपरेशन सिंदूर’ सारख्या संवेदनशील नावाचा वापर करणे चुकीचे आहे. या तीव्र विरोधानंतर रिलायन्स इंडस्ट्रीजने आपला ट्रेडमार्क अर्ज मागे घेण्याचा निर्णय घेतला. X वर काही पोस्ट्समध्ये असेही नमूद करण्यात आले की, रिलायन्सने हे पाऊल जनतेच्या भावना लक्षात घेऊन आणि आपली प्रतिमा सुधारण्यासाठी उचलले.
राजकीय आणि सामाजिक परिणाम
हा वाद ऑपरेशन सिंदूरच्या यशावर आणि त्याच्या राष्ट्रीय महत्त्वावर कोणताही परिणाम करत नसला तरी, यामुळे रिलायन्स आणि मुकेश अंबानी यांच्या प्रतिमेवर प्रश्नचिन्ह निर्माण झाले आहे. काहींनी याला कॉर्पोरेट जगतातील संवेदनशीलतेच्या अभावाचे उदाहरण मानले, तर काहींनी याला ‘आपदा में अवसर’ शोधण्याचा प्रकार म्हणून संबोधले. या घटनेने पुन्हा एकदा कॉर्पोरेट कंपन्या आणि त्यांच्या सामाजिक जबाबदारीबद्दलच्या चर्चेला तोंड फोडले आहे.
‘ऑपरेशन सिंदूर’ ट्रेडमार्क वादाने रिलायन्स इंडस्ट्रीज आणि मुकेश अंबानी यांना एक धडा शिकवला आहे की, राष्ट्रीय संकटाच्या वेळी व्यावसायिक हेतूंसाठी संवेदनशील मुद्द्यांचा वापर करणे जनतेच्या भावनांना ठेच पोहोचवू शकते. रिलायन्सने आपला अर्ज मागे घेऊन या वादावर पडदा टाकण्याचा प्रयत्न केला असला तरी, यामुळे कॉर्पोरेट जगताला संवेदनशीलता आणि सामाजिक जबाबदारीच्या महत्त्वाची जाणीव करून दिली आहे. दरम्यान, ऑपरेशन सिंदूरच्या यशाने भारताची आतंकवादविरोधी लढाईतील दृढनिश्चय पुन्हा एकदा अधोरेखित झाला आहे.
